Toen hij 7 jaar was, beloofde mijn zoon mij gewoon dezelfde te blijven als hij in de puberteit zou komen. Dus niet!
Hij kan er weinig aan doen, want zo werkt het brein nu eenmaal đ
Al jarenlang ben ik gefascineerd door het menselijk brein. Het brein, neuroplasticiteit en mindfulness, maar ook dat brein door alle levensfasen heen. Een paar jaar geleden las ik âBrainstorm – the power and purpose of the teenage brainâ1 van Daniel J. Siegel. De titel van het boek is goed gekozen, want wat gebeurt er veel in dat puberbrein! De laatste tijd aanschouw ik dagelijks met verwondering het puberbrein in actie: mijn zoon is flink aan het puberen. Een tikje weemoedig denk ik terug aan de woorden die hij sprak toen hij 7 jaar was: âAls ik straks in de puberariteit ben, blijf ik gewoon dezelfde hoor mama!â
Nu aanschouw ik de opvallende en vaak ook hinderlijke gedragsveranderingen, die ontstaan omdat hormonen inwerken op de puberhersenen. Het is interessant en leerzaam om te zien hoe je je daar als moeder toe verhoudt, met al je neigingen en reactiviteit. Sinds enige tijd staat mijn dagelijkse mindfulnesstraining in het licht van de mindfulness trainer die ook moeder is. Het zinnetje âpractice what you preachâ is mijn mantra geworden, zij het soms verbeten.
Als ik thuiskom na het verzorgen van een training op locatie (pre-lockdown), begint mijn eigen training. Na het openen van de voordeur is het eerste dat ik zie de spullen van de puber in de gang. Spullen die niet zijn neergelegd of neergezet, maar die eruitzien als âstoppen met iets vasthouden en gewoon verder lopenâ.
Ik merk mijn innerlijke reacties op, mijn neigingen. Als ik mindful ben, slaag ik er meestal in om allereerst gewoon vriendelijk thuis te komen, te groeten en te vragen hoe de dag is geweest. Later, timing is everything â om niet dat puberale âjahaaaaâ antwoord te krijgen, vraag ik dan rustig of de spullen vanavond nog wel even opgeruimd kunnen worden. Niet vanuit het uitgangspunt dat de puber bepalend wordt en iedereen zich daarom heen moet voegen, maar vanuit de gedachte om ruimte te geven, autonomie en het stimuleren van het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Zo ervaar ik dat mindful communiceren met een puber (lees afstemmend en ruimte gevend communiceren) veel minder botsend is met uiteindelijk vaak toch het gewenste resultaat.
Regelmatig merk ik dat die sturing -met ruimte- ook echt wel als wenselijk wordt ervaren door mijn zoon. Het puberbrein is nog onrijp, met name de prefrontale cortex, het hersengebied dat onder meer verantwoordelijk is voor impulscontrole, planning en organisatie2. Momenteel tracht ik zoveel mogelijk op een passende manier de aanvullende prefrontale cortex van mijn zoon te zijn.
Ik ervaar dat zeker niet als makkelijk en elke keer heb ik weer de bewuste open blik nodig om te zien wat er is: het verlangen naar zelfstandigheid, die pubers tegelijkertijd nog niet helemaal aan kunnen. De balanceer-act van ruimte geven en dichtbij zijn. Uiteraard kom ik mijn eigen patronen tegen, die gevormd zijn tijdens het moederschap van jonge kinderen. Patronen die zeker niet meer volledig passen in deze nieuwe fase.
De hormonale schommelingen, de wisselende stemmingen, soms grappig en gezellig, dan weer ultra eigenwijs; soms energiek en ondernemend, dan weer veel te lang duf swipend op de bank. Soms kan ik het echt niet laten om me de treffende oneliner âYouth is wasted on the youngâ3 te laten ontvallen.
Die wisselende staat van zijn is misschien nog wel het interessantste om steeds bewust op te merken. Precies op dat punt is mindfulness erg behulpzaam. Het bewustzijn van moment tot moment, want het is elke keer weer anders. Soms even knuffelen als vanouds en dan weer juist niet. Soms stom doen over mijn werk (âhoe kun jij nou moe zijn, jij hoeft toch alleen maar adem te halen op je werk?â) en dan weer bij het naar bed gaan de vraag âmama, heb je nog een levenslesje voor me?â De ene keer dwarsliggen en de andere keer om advies vragen hoe om te gaan met bepaalde emoties. Soms mindful maar vaker de mondvol proppend eten.
Zowel ouder als puber moeten plotseling leren omgaan met de âbrainstormâ: de grote veranderingen in het puberbrein. Het is de tijd waarin het kind zich gaat losmaken, maar waarin ook de ouders moeten loslaten. Het is mooi om te zien hoe ze proberen volwassener te worden, maar loslaten is en blijft zo nu en dan een uitdaging.
EĂ©n ding weet ik zeker, een puber heeft aandacht nodig en wil graag dat je ze serieus neemt.
En de ouder? Die heeft het bewustzijn nodig, om steeds weer te zien wat er nu is en wat er nu behulpzaam is.
Ik weet ook dat mijn training nog niet is afgerond, want ook dochterlief is met rasse schreden uit de pré-puberfase aan het komen!
.
1. Siegel, Daniel J. Brainstorm – the power and purpose of the teenage brain. TarcherPerigee, 2014.
2. Swaab, Dick. Wij zijn ons brein. Atlas Contact, 2010.
3. Quote van George Bernard Shaw